TÜRKİYE’DE ŞİİLEŞME: DİNAMİKLER, GEREKÇELER VE TEPKİLER

Özet

1979 yılındaki İran Devrimi'nden sonra devrim ihracı, İran'ın temel dış politika araçlarından biri olmuştur. İranlı yöneticiler bu bağlamda Ortadoğu'daki devrimci ve İslamcı grupları destekleyip teşvik etmişlerdir. Türkiye de İran'dan ilham alan grupların ortaya çıktığı ülkelerden biri olmuştur. Ancak Devrim’in Türkiye üzerindeki etkileri sıklıkla ideolojik rekabet çerçevesinde ve İslamcı yönetimin Türkiye’deki İslamcı gruplar üzerindeki etkisi bağlamında tartışılmıştır. Ancak İslam’ın temsilcisi ve lideri olduğunu iddia eden İran'ın Türkiye'deki Müslümanlar ile Şiileşme konusunda sınır ötesi bir ilişkisinin olup olmadığı genellikle göz ardı edilmiştir. Şiileşme, Türkiye'de son yıllarda tartışılan yeni bir olgudur. Bu olgu, geleneksel olarak ilahiyat alanının kapsamına girse de tek bir bilimsel disiplinle sınırlandırılamaz. Bu çalışma, Türkiye'de Şiileşme ve İran'ın bu konudaki rolü üzerine yapmış olduğumuz ve saha çalışması ile zenginleştirdiğimiz araştırmamızın bir bölümüne dayanmaktadır. Çalışma, Türkiye'deki Alevilerin ve Sünnilerin Şiileşmesine odaklanmakta ve bu olayda İran'ın rolüne ışık tutmayı amaçlamaktadır. Çalışmamız kapsamında Türkiye'nin çeşitli bölgelerinde konu ile ilgili Şii/Caferi, Sünni ve Alevi topluluklarının önde gelen kurumlarının temsilcileri ve üyeleri, akademisyenler ve uzmanlarla görüşmeler yapılmıştır. Çalışma, saha çalışmasından elde edilen veriler çerçevesinde Türkiye'de Şiileşmenin arkasındaki dinamikleri, İran'ın rolünü ve Aleviler, Sünniler ve Caferiler/Şiilerin birbirlerini algılama biçimini incelemektedir. Çalışma Şiilik ve Türkiye-İran ilişkileri çalışmalarına farklı bir boyut kazandırarak literatüre katkı sağlama iddiasındadır.