MUHAMMED HİDAYET MUSADDIK’IN HAYATI ÜZERİNE BİR İNCELEME

Özet

Mussadık, 20.yüzyıl İran tarihinin en önemli devlet ve siyaset adamıdır. Özellikle Şahlık aleyhtarı tutumu ve İran halkının petrol gelirlerinden daha fazla yaralanması yönündeki çabaları onu İran tarihinde özel bir mevkiye yerleştirmiştir. Mussadık’ın çocukluğu ve gençliği, İran’ın dış güçlerin nüfuz mücadelesine sahne olduğu ve bu büyük güçlerin büyük imtiyazlar elde ettiği, bazı aydınların ülkenin kurtuluşu ve modernleşmesi için yoğun çaba sarf ettiği bir dönemde geçti. İstibdatta hep karşı çıktı. Seçimleri kazanan Mussadık verdiği uzun bir mücadelenin ardından petrolün ve petrol endüstrisinin millîleştirilmesine ve işletilmesine dair kanunun meclisten geçmesini sağladı. İngilizlerin tehditlerine boyun eğmedi. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi ile Lahey Adalet Divanında ülkesini savunan konuşmalar yaptı. Time Dergisi tarafından yılın devlet adamı seçildi. ABD ve İngiliz istihbarat örgütleriyle iş birliği yapan General Fazlullah Zahidi’nin düzenlediği bir hükümet darbesiyle iktidardan düşürüldü.21 Aralık 1953 tarihinde önce idam cezasına çarptırıldı, ardından cezası üç yıl hapse çevrildi. Mussadık hapishaneden çıktıktan sonra uzun süre Ahmedabad’daki evinde göz hapsinde tutuldu.5 Mart 1967 yılında Tahran’da vefat etti ve Ahmedaba’daki evinin bahçesinde toprağa verildi.

Başbakanlık yaptığı süre içinde maaş almadığı gibi başbakanlık masraflarını da üstlenen Mussadık, Milletinin hür ve bağımsız yaşaması için Emperyalist politikalara ve onların yerli işbirlikçilerine karşı mücadele etmiştir. Dünya siyasi tarihinde her türlü övgüyü alan bu büyük devlet adamı halkının kalbinde yaşamaya devam edecektir.