نقش آب در اقتصاد سیاسی ایران

Abstract

اقتصاد سیاسی ایران در نگاه‌های اروپامدارانه مبتنی بر زمین بررسی می‌شود. از آنجایی که بیش از دوسوم مساحت ایران در مناطق بیابانی و نیمه‌بیابانی قرار دارد، آب در نظام تولید و توزیع ثروت نقش مهمی را ایفا می‌کند و طبیعتا در چنین محیطی اصلی‌ترین مسئله‌ برای ادامه بقا، شیوۀ مصرف آب است. بنابراین اقتصاد سیاسی ایران بیش از آن که مبتنی بر زمین‌ باشد، آب‌محور است. این پژوهش نشان می‌‌دهد چگونه آب در فرایند تولید و توزیع ثروت در ایران نقش محوری داشته است. یافتۀ این پژوهش این است که پدیده‌ای به نام «بُنه» سبب توزیع دموکراتیک آب تا پیش از اصلاحات ارضی ایران بوده است و برخلاف نگاه استعماری افرادی مانند ویتفوگل هیچگاه مسئله آب به مثابه موجبیت‌گرایی جغرافیایی به استبداد منجر نشده است.

کلیدواژگان: اقتصاد سیاسی ایران، بنه، قنات، مدیریت آب، آبخیزداری، اصلاحات ارضی ایران