ارتباط و همکاری میان فرهنگی عرفای ایران و ترکیه در شرح آرا و آثار عرفانی ابن عربی

چکیده

همراه با اشاعه افکار ابن عربی در عالم تسنن، در عالم تشیع نیز افکار و آثار او رواج یافت. برای نمونه سید حیدر آملی با وجود انتقاد از وی در خصوص مسأله ولایت، با عناوین و القابی هم چون «الشیخ المکمل» و «الشیخ الاعظم» از او نام برده و او را از مشایخ معتبر صوفیه می شمارد و در تقریر و ترویج افکارش کتابهای جامع الاسرار و رساله نقد النقود فی معرفة الوجود و شرحی بر فصوص الحکم به نام نصوص الحکم نوشته است. در عالم تسنن، داود قیصری، صاحب یکی از بهترین شرح ها از فصوص‌الحکم معروف به شرح فصوص‌ قیصری است که در حوزه‌های درس گوی سبقت را از عالی‌ترین شروح فصوص الحکم چون شرح مؤید الدین جندی و شرح ملا عبد الرزاق کاشانی و... ربوده است. داود قیصری از سرزمین آناتولی با تربیتی اسلامی در حوزه اهل سنت به کاشان آمد و از عبدالرزاق کاشانی جعفری مذهب که خود نیز از شارحان موثر فصوص بود بهره جست بطوری که این بهره مندی در شرح فصوص قیصری دیده می شود. سرگذشت داود قیصری  و تاثیری پذیری او از کاشانی  در شرح فصوص نمونه ای بسیار گویا از امتزاج دو گرایش مذهبی شیعی و سنی، در ظرف عرفان اسلامی است. خروجی این تاثیر و تأثر، خلق اثری به گران سنگی شرح داود قیصری است که به عنوان کتاب مرجع توسط بسیاری از عالمان مذهب امامیه مورد شرح و حاشیه نویسی و مراجعه و تحقیق قرار گرفته است. در ادامه مسیر بازشناسی این رابطه میان فرهنگی، می توان به تعلیقات امام خمینی بر مصباح الانس شمس الدین فناری (شیخ الاسلام امپراطوری عثمانی) اشاره کرد که مهمترین شرح مفتاح الغیب صدر الدین قونوی در عرفان نظری است و دانسته است که صدرالدين قونوى شاگرد خاص ابن عربی و اولین شارح فصوص است.