مستندنگاری از ایران به روایت عکاسان زن غربی در دوران قاجار و پهلوی

چکیده

مستندنگاری از ایران به روایت عکاسان زن غربی در دوران قاجار و پهلوی

 "ايران" همواره به عنوان سرزميني ژئوپلیتیک و از نخستین تمدن‌های کهن در جهان در جغرافیایی پر رمز و راز خاورمیانه ؛ مورد توجه تمدن مغرب زمین و افكار غربيان بوده است . در این میان بی شک  "مستند نگاري" از ایران بسان آيينه تمام نمايي است از فرهنگ و هويت اين سرزمين. این مهم نقش بسزایی در شناخت سیاحان و مستشرق نگاران از ایران در بازه زمانی قرن نوزدهم تا نیمه های قرن بیستم در جهت شناخت از این سرزمین داشته است. 

در این میان نکته مهم از نظر نگارندگان این مقاله اهمیت حضور زنان به خصوص عکاسان زن غربی به ایران در این بازه زمانی است که همین نکته پرسشهایی را در ذهن نگارندگان این مقاله مطرح کرد؛ پرسشهایی نظیر: آیا در نگاه عکاسان زن غربی و در مجموعه آثارشان زنانگی جایگاه ویژه ای دارد؟ و یا سفر به جغرافیای ایران و مناطق پر مخاطره تاثیری بر عکسهای ایشان داشته است؟ دیدگاه عکاسی ایشان تا چه میزان تحت تاثیر باورهای غربیان به مبحث اوریانتالیسم (نگاه به شرق) و کلیشه های رایج این مکتب مهم قرن نوزدهم و بیستمی تفکر مدرن در دنیای هنر بوده است ؟

عكاسان زن غربی  كه‌ در این مقاله به آنها پرداخته می شود از نگاه استنادی و جامعه شناسی به رسانه عکاسی از تنوع دید و نگاه تفسیری عکاسانه برخوردارند. در بین ایشان عكاس باستان شناس، مردم نگار، سیاح طبیعت نگار و حتی عکاس با امیال جاسوسی دیده می شوند که ايران را در دوره قاجار و پهلوی به تصوير كشيده‌اند.

معرفي منابع تصويري و آثار شاخص این عکاسان زن مستندنگار، ازجمله نکاتی هستند كه در اين مقاله مورد بررسي قرار گرفته‌اند. نکته دیگری که در این میان حائز اهمیت است؛ مستند نگاري از ایران از نگاه این عکاسان زن غربی در این بازه زمانی (قاجار و پهلوی) توسط ایشان تحولات شگرفی را نیز تجربه نموده است. در سال‌هاي اوليه ورود دوربين عكاسي به ايران؛ بازنمايي مظاهر سنتي، حفظ دنياي گذشته و جنبه‌هاي غريب و شگفت انگیز، اگر از مهمترین ویژگیهای زیبایی شناسی و نگاه این عکاسان بوده است، به مرور زمان کشف ریشه های اجتماعی و تجزیه و تحلیل در خصوص جامعه ایرانی و شناخت وجوه مهم آن اهمیت بسزایی پیدا کرده است.