SEYYİD HASAN TAKÎZÂDE VE KÂVE DERGİSİ

چکیده

Yirminci yüzyılın başlarında fikirleri ile etkili olan İranlı entelektüel ve devlet adamlarından biri de Seyyid Hasan Takîzâde’dir. 1878 yılında Tebriz’de dünyaya gelen Takîzâde, daha küçük yaşlarda Şiî dini eğitim alan bir öğrenci olarak geleneksel müfredatta uzmanlaşmaya başlamıştır. O, ayrıca Tıp, Fizik, Kimya, Biyoloji gibi alanlarda da hatırı sayılır derecede bilgi sahibi olmuştur. 1897 yılına gelindiğinde ise, babasının ölümünün ardından, geleneksel eğitimine ve amaçlanan din adamlığı kariyerine ara vermiş ve modern eğitime başlayarak Batı düşüncesini tanımaya başlamıştır. Bir yandan Batı düşüncesini anlamaya çalışırken diğer taraftan ise İran’da modern düşüncenin önemli temsilcileri arasında sayılabilecek olan Mirzâ Malkum Han ve Abdurrahim Talibof’tan etkilenmiştir. Takîzâde, daha sonra Tebriz’den ayrılarak İstanbul, Şam ve Kahire’nin ardından Kafkasya’ya gitmiştir. Bu seyahat esnasında bazı yazar ve düşünürlerle bir araya gelmiş, Meşrutiyet yanlıları ile statükonun savunucuları arasında meydana gelen mücadeleye dâhil olmak için Tebriz’e geri dönmüştür. Devrimin manevi merkezi haline gelen Tebriz’de gizli topluluklardan birine katılarak devrimin en saygın kişiliklerinden biri haline gelmiştir.

Takîzâde, daha sonra Edward Granville Browne’nin daveti üzerine Londra’ya gitmiş ve burada Cambridge Üniversitesi kütüphanesinde çalışmaya başlamıştır. 1908 yılında İran’da milletvekili seçilmiş, 1909 yılında ise bir parti kurmuştur. Daha birçok önemli görevde bulunan Takîzâde 1914 yılında Berlin’e gelerek burada Kâve Dergisi’ni çıkarmıştır. Bu bildiri, genelde Seyyid Hasan Takîzâde’nin hayatını, özelde ise onun çıkarmış olduğu Kâve Dergisi ve bu dergide yer alan konuları ele alacaktır. Çalışmanın temel kaynağını Farsça yazılan Kâve Dergisi oluşturmaktadır. Bu süreli yayın dışında literatürde yer alan muhtelif çalışmalardan da yararlanılmıştır.