Kaçarlar Döneminde İran’da Osmanlı İmajının Değişimi (1794 - 1925)

Özet

Makale Kaçar dönemi zamanında (1789 - 1925) Osmanlı Devleti imajının İran’daki değişim sürecini araştırmaktadır.  Yüz seneyi aşkın bu dönemde hem İran ve hem Osmanlı devletleri ve toplumları derin değişiklikler yaşamış kendi modern dönemlerine ayak basmıştırlar. Özellikle İran’da Safeviler sonrası uzun süreli bir iktidardan yoksun olan İran, Kaçarların hâkimiyeti ile istikrar dönemi yaşamış, siyasal, sosyal, kültürel ve hatta dini alanlarda bu günkü İran toplumunun temelini oluşturan olaylara şahit olmuştur. Bu dönemde İran bir daha uluslararası ilişkilerde aktif rol almağa başlamış, modern iletişim araçlarının yaygınlaşması ile kapalı bir ülke halinden çıkmış özellikle çevre ülkeleri ile etkileşime geçmiştir. Doğal olarak bu süreçte Osmanlı Devleti de İran devleti ve halkı tarafından dikkate alınmış ve Osmanlı devleti ve toplumunun İran’da etkileri olmuştur.

Kaçar döneminin resmi ve gayrı resmi literatürünü gözden geçirdikte bu dönemde Osmanlı Devleti’nin İran’da farklı zaman dilimlerinde farklı çağrışımlar uyandırdığını görmek mümkündür. İlk dönemlerde Sefevi geleneğinden kaynaklanan düşmanca bakışlar genel bir bakışken dönemin sonlarında Osmanlı Devleti güvenilir ve hatta örnek alınabilir bir devlet ve ülke haline gelmiştir.  Siyasi ilişkilerle beraber iki ülke aydınları ve düşünürleri arasındaki kültürel ilişkiler de bu imajların değişiminde büyük rol oynamıştır.

Düşman, rakip, dost, örnek ve hatta kurtarıcı imajları Kaçar döneminde farklı zaman dilimlerinde Osmanlı için kullanılmıştır.