Osmanlı Osmanlı minyatürü açısından Çaldaran savaşı

Abstract

Çeldaran savaşı hiç şüphesiz Osmanlı ile İran arasında yaşanan en önemli tarihi olaylardan biridir. İran ile Osmanlı Devleti arasındaki en büyük askeri çatışma olarak ünlenen bu olayın farklı boyutları incelendiğinde, meselenin sadece askeri bir çatışma olmadığı, bu çatışmada ciddi dini ve kültürel boyutların olduğu görülmektedir. Bu tarihi olayın incelenmesi için önemli ve güvenilir kaynaklardan biri de Osmanlı minyatürleri çerçevesinde incelenen resimli Osmanlı yazmalarında kalan resimli belgelerdir.

Osmanlı medeniyetinde minyatürün, İslam dönemi İran medeniyetinden farklı olarak belgesel bir yaklaşıma sahip olduğu düşünülürse, bu eserlerin kullanılması tarihin ve tarihi olayların yeniden okunması ve yeniden inşası için oldukça faydalı olacaktır. Bu makale, Osmanlı resminin klasik döneminden, yani 16. ve 17. yüzyıllardan kalan resimli belgeleri tespit, tahlil ve bunları inceleyerek dönemin ressamlarının bu büyük savaşa bakışını incelemeyi amaçlamaktadır. Betimleyici ve analitik bir şekilde üzerinde çalışılan bu makalenin örneklem gurubu, Taj al-Tawarikh'in resimli versiyonunda bulunan resimler olacaktır. Yavuz Sultan Selim döneminde yazılmağa başlanan bu eserin en az üç resimli nüshası Türkiye (Topkapı Sarayı Müzesi, İstanbul Üniversitesi kütüphanesi) ve Fransada  (Fransa Millî Kütüphanesi) tespit edilmiştir. Bu resimli kitaplarda yapılan resimlerin bir kısmı türünün tek örneği olup, benzerlerine Osmanlı ve İran resimlerinde hiç rastlanmamıştır.